ZehirliOk Forum

[color=blue]Zihinsel Bir Hicrete İhtiyacımız Var...



Rasim ÖZDENÖREN





Müslümanca düşünmek ne demektir? Bu soruyla söyleşimize başlayalım isterseniz?
Müslümanca düşünmek, olaya, tabiata, insana, düşünce formatına, bir müslüman nasıl bakıyorsa öyle bakmak, öyle değerlendirmek, öyle yorumlamak anlamına gelir. Bunu yapabilmen içinde İslamı içselleştirmiş olman gerekir. İslamı içselleştirmek demek, onunla hemhal olmak demektir. Onunla hemhal olamadığın müddetçe kuru bilgi seni herhangi bir yere götürmez.
Şayet bilgi yeterli olsaydı oryantalistlerin müsteşriklerin söyledikleri herkesin önünde gelmesi gerekirdi. Oysa bir müsteşrik imanıyla bakmıyor o bilgiye. Bir müsteşrik belki İslam alanındaki bilgi zenginliği itibariyle bir köy imamından hatta üniversitede ders veren hocalarımızdan çok daha fazla bir bilgi hazinesine sahip olabilir. Ama bu onun müslümanca düşünmesine yeterli değil, müslümanca düşünebilmesi için o bilginin müslümanca bir perspektif ile içselleştirilmiş olması lazım.
O perspektif ise, İslam’ın beş temel rüknünden birisi olan amentü. Biz İslam’ın şartı beş diyoruz, aslında ibadetleri sayıyoruz oysa bu rükünlerden sadece bir rükün. Saydığımız ibadetler sadece İslam’ın bir rüknü. Bunun önünde imanın esasları var. Amentü. Hepsini birlikte söylediğimizde bunun rükünleri beş olmuş altı olmuş önemli değil, ama oradaki rükünlerin kendisi önemli. Bu gün bize İslamın şartı diye öğrettikleri ibadet, İslam’ın ayrı bir şartıdır, muamelat ayrı bir şartıdır, ahlak ayrı bir şartıdır, ukubat ayrı bir şartıdır. İslamın beş şartı bunlardır, yoksa bize okullarda öğrettikleri gibi İslam’ın şartı namaz, oruç, hacc, zekat, Kelime-i Şehadet bu ibadetlerle ilgili şartların bütünü ve İslam’ın şartından bir tanesidir. Bir müsteşrikin dolayısıyla Müslümanca düşünebilmesi için ön şartlardan bir tanesi amentüyü benimsemiş olması gerekiyor. Oysa o benimsemiyor. Benimsemediği için de onun İslam hakkında verdiği hükümler geçerli değil, tarih hakkında konuşabilir, İslam Tarihi hakkında konuşabilir, bir olayın falanca tarihte olduğunu söyleyebilir, bir olayın hangi kişiler arasında hangi şartlar altında olduğunu söyleyebilir bunlar işin tarihsel vechesiyle ilgili olan hususlar. Buralarda bir şeyler söyleyebilir ama bir müsteşrik, bir müslüman için fetva mercii değildir. Dolayısıyla fetva mercii olamaması neden önemli, gerçekten kendisi müslümanca düşünebiliyor mu düşünemiyor mu? Herhangi bir Doktora, bir müslüman, ‘sayın hekimim ben oruç tutabilir miyim şöyle bir hastalığım var, bir muayene edin’ der. O da muayene eder, neticede o da müslüman bir doktor değilse hasta adına herhangi bir risk üstlenmemek için, sen orucunu tutmasan iyi olur der. Ama mü’min bir doktora gittiğimizde öbürünün söylediği gibi kolaylıkla senin oruç tutup tutmayacağına karar veremez. O çünkü bilir ki, yanlış bir karar verdiği zaman bundan neşet edecek, vebal kendi üzerinde kalacaktır. Dolayısıyla öbürünün rahatlığı yoktur, mü’min doktora bu fikirde bir görüş almak istediğinde müsteşrik olan doktorun cevap verdiği rahatlıkla cevap veremez.

İslam kendisi hakkında çok şey bilinildiği zannedilen bir konu, ama Türkiye’de en az bilinen bir konu diyorsunuz… Bugün televizyonlarda, gazete köşelerinde, herkesin İslam hakkında kafasına göre yorumda bulunmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Evet. İslami konularda herkes kendisini konuşmaya ehil zannediyor. Hâlbuki bir futbol tartışması olsa orada o konuyu tartışanlar haricen müdahale edenlere müsamaha etmezler, hoşgörüyle bakmazlar. Ama iş İslam olduğunda herkes konuşuyor. Yaşadığım bir olayı anlatayım: Ankara’dan-İstanbul’a gelmek için havaalanındayız, sıramızı beklerken karşımda oturan kadının üç dört yaşlarında bir kız çocuğu var- çok sevimli bir çocuk- ‘maşaallah’ diye başını okşadım. Bunun üzerine o kelimeden mi her nedense çocuğun annesi bana, ‘efendim aslında ben de başımı örtmek istiyorum fakat beyim buna razı olmuyor’ dedi. Bunun üzerine bu sözü söyleyen hanımın arkasında oturan bir kadın, hanımefendi ‘İslamiyet başörtüsüyle kaim olan bir şey değil, bakın benim de başım açık’ dedi. Yanımda oturan beyefendi de, ‘İslam’ı gide gide başörtüsüne indirgiyorlar’ dedi. Benim ona ne diyeceğim de meçhul ama hanımın o sözüne karşı herkes birden fıkıh âlimi kesildi.
Özellikle başörtüsü konusunda…

Evet. Başörtüsü konusunda maşaallah herkesin bir fikri var. Başı açık diyor ki, bakın benim de başım açık ben de Müslüman’ım. Doğrudur sen de Müslümansın fakat ilgili konuda hüküm verecek mercii sen değilsin, ben de değilim. Çünkü ben işin o yönlerini bilmem. Ben de bu konularda bilgiye ihtiyacım olduğunda kendisine itimat ettiğim hocalarım vardır, onlara sorarım, onun bana verdiği bilgiye göre konuşurum. Birisi bana başımı açayım mı, örteyim mi diye sorduğunda ben o soruya cevap verme yetkisini kendimde görmem. O yetkiye haiz olan hocalarımı bilirim, onlara gönderirim kendim cevap vermem.
Sizden fetva isteyenler oluyor mu?
Muhtelif pozisyonlarda, çeşitli vesilelerle öğrenciler geliyordu -bu eskiden daha çoktu- diyorlar ki, başımızı açıp da okulumuza devam mı edelim yoksa başımızı örtmeye devam edelim de tahsilimizden vaz mı geçelim? Ben şöyle diyordum: Bana bu soruyu sorma lüzumu hissettiğine göre senin başörtüyle ilgili bir sıkıntın var, şu anda da görüyorum ki başın örtülü. Başını örttüğüne göre bu emri benden almadın, çünkü şu dünya şartları altında ilk defa karşılaşıyoruz. Ama burada böyle bir adamı yakalamışken bunun iznini alayım diye düşünüyorsun. Ben sana desem ki, başını aç okuluna devam et, sen zaten böyle bir izin bekliyorsun. Ama ben sana bunu söyleyemem, çünkü senin başını açmanla örtmenle ilgili emri benden almadın, fakat sen bunun sorumluluğunu bir başkasıyla paylaşmak hatta bu sorumluluğu bir başkasının üzerine devretmek istiyorsun. Ama itimat ettiğimiz hocalar var onlar bu konularda yetkilidirler bu konudaki fetvayı onlardan alabilirsiniz, onun yetkilisi ben değilim…

Günümüzde namaz kılmasam da olur, benim kalbim temiz diyenler ne derece Müslümanca düşünüyor?
İslam, insanın zahirinde kendini gösterir iman gibi değildir, iman kalptedir onun da yine tezahürünü görürüz. Onun ibadetiyle, muamelatıyla haliyle tavrıyla ahlakıyla bütün yaşantısına yansımış olarak görürsün. Dolayısıyla ben muamelata riayet edemiyorum, ibadete riayet edemiyorum ama kalbim temiz demiş olmak bir başına geçerli değil. Aslında senin kalbinin temizliğinin de dışına, muamelelerine, ibadetlerine yansımış olması gerekir,

Müslümanca düşünmek isteyen bir fert neler yapmalı, nasıl bir yol izlemeli ki, hedefine ulaşabilsin?
Tabi sormak kolay, cevabı da kolay ama bunu hayata geçirmesi zor olan bir konu. Ben belki bunu bir cümleyle ifade edebilirim ve diyebilirim ki, insan eğer bugün Müslümanlığının hakkını vermek istiyorsa zihinsel hicretini gerçekleştirmelidir dersem yeterli olur ama bu zihinsel hicreti nasıl gerçekleştirmelidir. İşte meselenin püf noktası burada ortaya çıkıyor.
İslam tarihinde Efendimiz "ALEYHİSSELAM" zamanında bir hicret gerçekleştirildi daha doğrusu iki hicret gerçekleştirildi. Ama bizim tarihsel olarak aklımıza gelen Mekke’den Medine’ye olan o büyük hicret. Birçok ashabın akrabasını, çoluğunu çocuğunu, malını, mülkünü her şeyini Mekke’de bırakmak suretiyle Medine’ye gitmesi, oraya yerleşmiş olması…
Bu arada şehrin ismi de değişiyor Yesrib’den Medine-i Münevvere oluyor. Bu hicretin anlamı klasik siyer kitaplarına baktığımızda genelde söylenen şey şudur, Müslümanların Kureyş müşriklerinin baskılarından, zulmünden kendilerini kurtarmak için o şehri, o bölgeyi terk etmek olarak anlatılır ve bunun uzun uzadıya hikâyesine yer verilir. Elbette ibret alınacak çok önemli yerleri var, her birinin ayrı bir hikâyesi var. Fakat hukuken önemli olan bir konu var ki, bizim klasik siyer kitaplarında görmek istediğim, bir husus. ilk defa bu hicretle Müslümanlar Kureyş karşısında müstakil bir cephe oluşturuyorlar. Hâlbuki Efendimiz "aleyhisselam" Mekke’deyken diğer Sahabeler Mekke’nin hükümranlığı altında yaşıyorlardı ve onun hukukuna tabi olmak durumundaydılar. Nitekim yanılmıyorsam Efendimize "aleyhisselam" hicretin 6. yılında bir teklif getirirler, istediğin servet ise aramızda toplayıp onu verelim, eğer istediğin kadınsa en güzelini verelim, eğer isteğin baş olmaksa buyur başımıza geç. Efendimiz de "aleyhisselam" cevaben, ‘Bir elime ayı bir elime güneşi verseniz sizin bu dediğinizi kabul edecek değilim’ diyor. Ve ayeti kerime nazil oluyor, ‘Sizin dininiz size, benim dinim bana.’ Efendimiz "aleyhisselam" bu konuda şöyle bir şey düşünebilirdi, ben bunların başına geçeyim bu vesileyle işim daha kolaylaşmış olur. Böylece kurulu düzenin imkânlarını da kullanarak tebliğimi daha kolay yaparım. Ama bunu şiddetle reddediyor ve kendisinin reddi ayeti celileyle teyid ediliyor. Biz bu gün anlıyoruz ki, tamamen Müslümanca bir tavır. Kureyşin kurulu düzeninden imkânlarından yararlanmaya teşebbüs etmiyor, onun imkânlarından yararlanmak demek aynı zamanda onun hukukuna tabi olmak demek. Kaldı ki, kureyş bunu teklif ederken davandan vazgeçme şartını öneriyor. Dolayısıyla sen ya kurulu düzenin şartlarına uyup davandan vazgeçeceksin, ya da onların albenili teklifini elinin tersiyle yitip bildiğin yolda yürüyeceksin.

Günümüz Müslümanlarının ne yapması gerekiyor?

Bugün biz kurulu düzenin bize öngördüğü şartları kabul ediyoruz, bir taraftan da Müslümanca yaşayabileceğimizi düşünüyoruz. Hâlbuki kurulu düzenin şartlarına ram olduğun müddetçe, sen teorik olarak müslümanca düşünsen bile pratik olarak İslamı yaşaman söz konusu olmaz.
İşte bazıları diyor ki, namaz kılıyorsun da oruç tutuyorsun da hacca gidiyorsun da sana engel olan mı var? Sen aslında kurulu düzenin şartlarına boyun eğdiğin müddetçe sana engel olan yok. Hâlbuki İslam bir meydan okumadır, işin kökünde… İlk hicret yani Medine’ye hicretten önce o günün Habeşistan’ına bir hicret söz konusuydu. Ama bu hicret toplu bir emir halinde yapılmıyordu, Peygamber Efendimiz’in "aleyhisselam" öngörmesiyle yapılıyordu. Hicret edenlerin arasında Hz. Ebu Bekir deradıyallahu anh" vardı. Bir mola yerinde bir menzil yerinde akşam ve sabah namazını sesli olarak okuyor, onun namaz kılmasını seyretmek ve okuduklarını dinlemek için civardan insanlar geliyor ve zamanla etkilenmeye başlıyorlar. Ve Kureyş haber gönderiyor diyor ki, Ebu Bekir böyle namaz kılıyormuş ona engel ol yahut sessiz okumasını sağla. Kabile reisi Kureyş’in teklifini Hz. Ebu Bekir’e"radıyallahu anh"naklettiğinde. Hz. Ebu Bekir ben sizin komşuluğunuzdan Allah’ın "Celle Celaluh" komşuluğuna sığınıyorum, diyerekten onların teklifini reddediyor. Ama kökende namaz kılıyor ve o namaz kılışı bir meydan okumaya dönüşüyor. Oysa bugün bizim kıldığımız namaz bir meydan okuma değil tam tersine mevcut şartlara ram olmayı ifade ediyor. Yani senin namazından, orucundan kimse korkmuyorsa ve tam tersine size de kimse karışmıyor buyurun kılın, deniyorsa. O namaz namaz mıdır bir meydan okuma mıdır, bu açıdan kendimizi yoklamamız lazım. Bu arada bu meydan okumayı yanlış tarif etmiş olmayalım. Neticede bütün ibadetler Allah’ın Celle Celaluh" rızası için yapılıyor ama kurulu olan düzene de bir meydan okuyuş tavrı olarak da ortaya çıkmıyor. Efendimiz "aleyhisselam" zamanında gerçekleştirilen hicret bir defaya mahsus bir hicret. Ama bunun zihinsel olanı var. Bu her zaman bütün Müslümanlara borç olan bir hicrettir. Bu günde şayet gerçekten Müslüman olarak yaşamak istiyorsak, ben diyorum ki, bu zihinsel hicreti gerçekleştirmek gerekiyor. Bunun için de şu şartlar gerekiyor:
Birincisi evvela senin için örnek hayat tarzı neresidir? Söyleyeceğim şey tarihsel bir olay değildir. Bunun tek örneği Asr-ı Saadettir. Bunun ikinci bir nüshası yoktur. Asr-ı Saadet, Peygamber Efendimiz’in "aleyhisselam"hicretinin başlangıcından Hz. Ali "radıyallahu anh" hilafetinin sonuna kadar olan dönem Asr-ı Saadet olarak belirleniyor, asıl örneklerimizi alacağımız dönem bu dönem.
İkincisi, hali hazırda zihnimize düşüşmüş olan gayrı İslami bütün kavramları zihnimizden kovmaya çalışacağız. Bizim en önemli manevi alanlarımızdan birisi burada odaklaşıyor.
__________________
Yeni Dünya Dergisi[/color]