Enneagram, kişisel gelişim ve psikolojik keşifte kullanılan bir modeldir. Bu model, bireylerin davranışları, düşünce yapıları ve hissiyatları üzerine farkındalık geliştirmelerine yardımcı olur. Enneagram, kişiliği 9 farklı tip ile tanımlar ve her bir tipin özellikleri, güçlü yönleri, zayıflıkları ve olası gelişim alanları hakkında bilgi verir.
Enneagram, modern psikolojinin temel prensiplerine dayanır ve kişilik tiplerini açıklarken, davranışlarımızı belirleyen temel motivasyonlarımızı da ortaya koyar. Bu motivasyonlar, çocukluk dönemlerinde yaşadığımız tecrübelerden ve iç dünyamızdaki derin korkulardan kaynaklanır. Bu korkular, her bir tipin farklı bir şekilde davranmasına ve düşünmesine neden olur.
Enneagram, insanların kendilerini ve başkalarını daha iyi anlamalarına yardımcı olurken, kişisel gelişim ve öz-farkındalık alanlarında da büyük katkı sağlar. Bu model, farkındalığımızı artırarak, olası davranış değişiklikleri için bize bir rehberlik sunar. Ancak, enneagramın da sınırları vardır ve kişilik tipleri hakkındaki genellemelerin bireysel farklılıkların yanı sıra, kültürel, toplumsal ve diğer faktörlerden de etkilendiğini unutmamak gerekir.
Enneagram Nedir?
Enneagram, kişilik tipolojisi alanında kullanılan ve kişilik tiplerinin analiz edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Enneagram, Yunanca "dokuzlu yazı" anlamına gelir ve 9 farklı kişilik tipini tanımlar. Bu yöntem, kişilikler arasındaki farklılıkları anlamaya ve anlamlandırmaya yardımcı olur.
Nasıl Ortaya Çıkmıştır ve Kim Keşfetmiştir?
Enneagram'ın kökeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, bu yöntem modern dönemde Gurdjieff tarafından Batı'ya getirilmiştir. Daha sonra Claudio Naranjo ve Oscar Ichazo gibi kişiler Enneagram'ı geliştirdi ve yaygınlaştırdı.
Enneagram Tipleri Nelerdir?
Enneagram, 9 farklı kişilik tipini tanımlar ve her biri bir sayı ile temsil edilir. Bu tipler şunlardır:
Reformcu - Kendine disiplinli, mükemmeliyetçi, eleştirel ve adaletli biri olarak tanımlanır.
Yardımcı - Kendine bağımlı, ilgili ve fedakar biri olarak tanımlanır.
Başarı Odaklı - Kendine başarılı, hırslı, kendine güvenen ve takdir edilen biri olarak tanımlanır.
Romantik - Kendine özgün, duygusal, derin ve duyarlı biri olarak tanımlanır.
Gözlemci - Kendine dikkatli, becerikli, meraklı ve özgür düşünceli biri olarak tanımlanır.
Sadık - Kendine güvenilir, endişeli, sadık ve güvenliği seven biri olarak tanımlanır.
Maceracı - Kendine eğlenceli, hayat dolu, çabuk sıkılan ve ileriyi düşünen biri olarak tanımlanır.
Lider - Kendine güçlü, koruyucu, bağımsız ve kendine güvenen biri olarak tanımlanır.
Arabulucu - Kendine sakin, uysal, uyumlu ve herkesle iyi geçinen biri olarak tanımlanır.
Enneagram'ın Mantığı Nedir?
Enneagram, kişilik tiplerini tanımlamak ve anlamak için kullanılan bir sistemdir. Bu sistem, insanların dünya görüşleri, tutumları, davranışları ve reaksiyonları hakkında bilgi sağlar. Enneagram, her bir kişilik tipinin temel motivasyonunu belirler ve kişinin iç dünyası, düşünceleri ve hisleri hakkında bilgi verir. Ayrıca, kişilerin olası karanlık taraflarını ve kişisel gelişim potansiyellerini de gösterir.
Enneagram Kanatları
Her bir Enneagram tipi, yan taraflarındaki iki tipin özelliklerinden de etkilenir. Bu yan tipler kanatlar olarak adlandırılır. Örneğin, 1 numaralı Enneagram tipi, 9 ve 2 numaralı tiplerden birinin özelliklerini de içerir.
Kanatlar, bir kişinin Enneagram tipine bağlı olarak farklılıklar gösterir. Örneğin, 4 numaralı bir tipin birinci kanadı 3, ikinci kanadı ise 5'tir. 4w3, 4w5 olarak ifade edilir. Bir kişinin kanadı, Enneagram tipinin özelliklerinin yanı sıra, yan taraftaki tiplerin özelliklerinin de etkisiyle kişinin davranışlarını şekillendirir.
Enneagram'da Stres, Kaygı ve Mutluluk Durumu
Enneagram, kişinin stres, kaygı ve mutluluk durumlarına da bakar. Her bir tipin stresli, kaygılı ve mutlu anlarında nasıl davrandığına dair özellikleri vardır.
Bir kişi stresli olduğunda, Enneagram tipine bağlı olarak belirli davranışlar sergiler. Örneğin, 1 numaralı tip, stres altındayken daha kuralcı ve mükemmeliyetçi bir hale gelebilirken, 5 numaralı tip daha kaygılı ve geri çekilebilir hale gelebilir.
Kaygılı durumlar da, Enneagram tipine göre farklı davranışlara neden olur. Örneğin, 3 numaralı tip, başarısızlık korkusu ile kaygılandığında daha çok çalışırken, 6 numaralı tip daha belirsiz ve kararsız hale gelebilir.
Mutlu anlarda ise, Enneagram tipi kişinin en iyi özelliklerini sergiler. Örneğin, 2 numaralı tip, mutlu olduğunda daha cömert ve sevgi dolu biri haline gelirken, 7 numaralı tip daha neşeli ve eğlenceli bir hale gelebilir.
2. Tip: "Yardımcı"
Yardımcı tip, başkalarına yardım etmekten büyük bir tatmin duyan insanlardan oluşur. Kendilerini değerli hissetmek ve kabul edilmek için başkalarına faydalı olmaya çalışırlar. Kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atıp başkalarının ihtiyaçlarını öncelikli hale getirirler. İyi ilişkiler kurma becerileri güçlüdür ve başkalarının hayatında bir yer edinmek için çaba sarf ederler.
Mutlu hallerinde, başkalarına yardım etmekten büyük bir zevk alırlar ve samimi ilişkiler kurarlar. Ancak stres altında kaldıklarında, başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak için kendilerini yıpratırlar ve kendi ihtiyaçlarını ihmal ederler.
İyi geçindiği tipler: 8, 9 ve 1.
MBTI karşılıkları: ESFJ, ENFJ, ENFP.
3. Enneagram'ın üçüncü tipi "Başarı Arayıcısı" veya "Başarılı Performans Uzmanı" olarak adlandırılır. Bu tip insanlar, hayatlarında belirli bir başarı standardına ulaşmak için kendilerini zorlarlar ve her zaman daha iyi olmak için çalışırlar.
Bu tip insanlar, genellikle iş ve kariyerlerinde başarılıdırlar ve mükemmeliyetçi bir yaklaşım benimseyerek, işlerini çok ciddiye alırlar. Başkalarından takdir ve onay almak için çaba sarf ederler ve genellikle liderlik rollerinde bulunurlar.
Başarı Arayıcısı'nın mutlu hali, başarılı olmak, takdir edilmek ve onaylanmak için kendilerine meydan okumaları ve bu meydan okumaları başarıyla sonuçlandırmalarıdır. Ancak, stres altındayken, bu tip insanlar çalışmalarında başarısız olacaklarından veya başkalarının takdirlerini kaybedeceklerinden endişe ederler.
Başarı Arayıcısı, Enneagram'ın 1. ve 5. tipleri ile iyi geçinir. Ancak, 9. tip ile çatışma yaşayabilirler.
Olası MBTI tipleri arasında ENTJ, ESTJ ve ENFJ yer alabilir.
1. Reformcu (Perfectionist)
1 tipi olan Reformcuların, kendilerine ve dünyaya karşı yüksek bir standartları vardır. Adil, dürüst ve sorumlu olmaları gerektiğine inanırlar ve hataları düzeltmek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar. Bu nedenle, sık sık eleştirel ve titiz olarak algılanırlar. Kendileriyle ve başkalarıyla sert olabilirler, ancak bunu en iyi niyetle yaparlar.
Mutlu hallerinde: Kendilerine ve başkalarına saygılıdırlar, sorumluluk sahibi ve dürüst bir şekilde hareket ederler. Düzenli ve organize olma eğilimindedirler.
Stresli hallerinde: Çok eleştirel olma eğiliminde olabilirler, kontrolsüz hissedebilirler ve endişelenme eğiliminde olabilirler.
İyi geçindiği tipler: 2 ve 6
Muhtemel MBTI karşılıkları: ISTJ, ISFJ, INTJ
4. Romantik (Individualist)
4 tipi olan Romantikler, kendilerini kendilerini özel ve farklı hissetmelerine neden olan derin bir içsel duygusal dünyaya sahiptirler. Yaratıcılığı, duyarlılığı ve estetik duyarlılığı vardır. Kendilerini ifade etmeleri ve anlaşılmaları için derin bir arzu duyarlar ve genellikle başkalarına benzersiz ve özel bir şekilde davranırlar.
Mutlu hallerinde: Yaratıcı, hayalperest ve kendilerine özgü bir tarzları vardır. Hayatın güzelliklerini takdir ederler ve estetik zevklerine zaman ayırmak isterler.
Stresli hallerinde: Kendilerini yalnız ve anlaşılmaz hissederler, melankolik bir hale gelebilirler ve öz eleştiriye saplanıp kalabilirler.
İyi geçindiği tipler: 2 ve 9
Muhtemel MBTI karşılıkları: INFP, ISFP
5. Tip (Gözlemci):
Bu tip, dünya hakkında bilgi toplamaya meraklıdır. Sessiz, düşünceli ve öğrenmeye açık bir yapıya sahiptirler. Kendilerini korumak için duvarlar örme eğilimleri vardır. Çoğu zaman yalnız ve izole hissederler. Analitik düşünme becerileri oldukça gelişmiştir ve zeki insanlar olarak kabul edilirler. Duygusal olarak kendilerini ifade etmekte zorlanabilirler ve çevrelerindeki insanlara karşı mesafeli olabilirler.
Mutlu halde: Akıllı, becerikli ve bilge.
Stresli halde: Kuşkucu, izole ve soğuk.
İyi Geçindiği Tipler: 4 ve 9
MBTI Karşılığı: INTJ, INTP, ISTJ, ISTP
6. Tip (Sadık Takipçi):
Bu tip, güvenlik ve güvence arayışında olan insanlardır. Karar vermeden önce kendilerine birçok kez sorular sorarlar ve güvendikleri kişilerin fikirlerine başvururlar. Kendilerini, ait oldukları grup ve topluluklarla tanımlarlar ve bu yapıların kurallarına sadık kalırlar. Yeni durumlara karşı açık değillerdir ve belirsizlikten rahatsız olabilirler. Ancak bir kez karar verdiklerinde, kararlarına sıkı sıkıya bağlı kalırlar.
Mutlu halde: Cesur, sadık ve güvenilir.
Stresli halde: Kuşkulu, paranoid ve takıntılı.
İyi Geçindiği Tipler: 2, 6 ve 9
MBTI Karşılığı: ISFJ, ESFJ, ISTJ, ESTJ
7. Tip (Maceracı):
Bu tip, yeni deneyimler ve heyecanlar arayan insanlardır. Hayal güçleri ve yaratıcılıkları oldukça gelişmiştir. İnsanlarla iletişim kurmakta iyidirler ve birçok farklı konuda ilgi alanları vardır. Sıkılmaktan hoşlanmazlar ve hareketli bir yaşam tarzı tercih ederler. Zaman zaman sorumluluk almaktan kaçınabilirler ve zorlu görevleri tamamlamakta zorlanabilirler.
Mutlu halde: Neşeli, yaratıcı ve enerjik.
Stresli halde: Aşırı yorgun, düşünceli ve karamsar.
İyi Geçindiği Tipler: 1, 5 ve 8
MBTI Karşılığı: ENFP, ENTP, ESFP, ESTP
8. Tip Lider
Lider tipi, güçlü, kararlı, bağımsız ve özgüvenli bir kişilik sergiler. Kendi fikirlerine ve vizyonuna güvenir ve başkalarını da kendisine inandırır. Liderler doğal bir otorite figürüdür ve liderlik rollerinde sıklıkla görülürler. Zayıf noktaları arasında, bazen aşırı kontrolcü ve baskıcı olmaları ve başkalarını kendi hedefleri için kullanmaları yer alır. Mutlu halde, liderler başkalarının hayatlarını kolaylaştırmak ve onlara yardımcı olmak için çaba harcarlar. Stres altında, liderler daha agresif ve öfkelidirler.
Lider tipi iyi geçindiği tipler: 2, 3, 5
Lider tipi zorlandığı tipler: 4, 6, 9
Mümkün MBTI tipleri: ENTJ, ESTJ, ENFJ
9. tip Uyumlu
Uyumlu tipi, barışçıl, uyumlu ve dengeli bir kişilik sergiler. Çatışmadan kaçınmaya eğilimlidirler ve genellikle başkalarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarından önce tutarlar. Bu nedenle, Uyumlu tipler uzlaşma konusunda beceriklidirler ve bir grup içinde bir arada tutucu bir rol oynarlar. Zayıf noktaları arasında, kararsızlık, kendine yeterlilik eksikliği ve kendini diğerlerine tamamen adama eğilimi yer alır. Mutlu halde, Uyumlu tipler barış ve uyum içinde çalışarak diğerlerine yardımcı olurlar. Stres altında, Uyumlu tipler genellikle içe kapanırlar ve kendilerini başkalarından soyutlarlar.
Uyumlu tipi iyi geçindiği tipler: 1, 2, 6
Uyumlu tipi zorlandığı tipler: 3, 7, 8
Mümkün MBTI tipleri: ISFJ, INFP, INFJ