Aciz.net

Emzirmek, annenin bebeğine vereceği en güzel armağan, onun için yapabileceği en iyi şeydir. Bebek için en iyi beslenme, hayata sağlıklı bir başlangıç yapma yoludur. Emzirmenin başlatılıp sürdürülebilmesi için özellikle bebeğin babası olmak üzere tüm aile anneyi desteklemeli; gebelikte takibini yapan doktoru, çocuk doktoru ve aile hep birlikte olumlu, destekleyici bir tutum içinde olmalıdırlar. Bu yazıda, annelere anne sütünü arttıracak bazı önerilerimizi sıralayacağız.

Anne sütü bebeğin hem sağlıklı olması, tüm besin ögeleri gereksinmesini karşılaması, kolaylıkla sindirilebilir ve enfeksiyonlara karşı koruması açısından yeri doldurulamaz bir besindir.

Anne sütü doğumdan sonraki ilk yarım-bir saatlik süre içinde ve başka hiçbir ek besin, su dahil, verilmediğinde bebekler için en ideal besindir.

“Bebeğinizin vücut ve ruh sağlığı gelişimi için gerekli tüm besin öğelerini içeren en ideal besindir.” diyen Sema Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürü Betül Akçin anne sütü ve emzirme hakkında bilmeniz gerekenleri anlatıyor.

ANNE SÜTÜNÜN ÖNEMİ

Bebek için faydalıdır
—En doğal ve taze besindir
—Her zaman temiz ve mikropsuzdur
—En uygun sıcaklık olan vücut sıcaklığındadır

Memelerin şişmesi ve rahatsızlık yaratması : Doğumdan sonra süt yapımının başlamasına bağlı olarak memelerde en çok ikinci ve yedinci günler arası şişlik ve gerginlik oluşur. Bu his anneler tarafından bir rahatsızlıkmış gibi algılansa da aslında süt üretiminin bir belirtisidir. Memeye kan ve lenf akımının artmasına bağlıdır. Bu şişlik ve gerginliğin ileride problemlere yol açmaması için bebek sık sık emzirilmelidir. Hastane doğumlarında anneler çeşitli nedenlerle bebeklerini daha az emzirdiklerinden memeleri yeterli derecede boşalmaz. Sonucunda memede süt birikimi oluşur. Memenin biriken süt ile gerginleşmesi sonucu bebeğin memeyi tutması zorlaşır. Daha çok süt birikimi olur. Memeler iyice sertleşir ve ağrımaya başlar. Ağrı duyusu nedeni ile anneler bebeği daha az emzirme yoluna giderler. Bu durum memeleri daha kötü hale getirir. Bu tür memelerde mastit ve apse gelişme ihtimali oldukça fazladır. Öncelikle memelerin bu derece şişmesi önlenmelidir. Bunun tek yolu da sık emzirmekten geçer. Bu yüzden emzirmeye doğumdan sonra mümkün olduğu kadar erken başlanmalıdır. Sık sık emzirilerek memelerin ileri derecede şişmesi önlenmelidir.

Yeni doğan bir bebek için en ideal besin ‘anne sütü’dür. Bebeğinizi iki yaşına kadar emzirmeye devam edebilirsiniz. Anne sütü bebeğin tüm besin ihtiyacını ilk altı ay tamamen karşılar. Bu süre içinde başka ek besinleri ilave etmeye ihtiyaç yoktur. Ancak altıncı aydan sonra, anne sütü alan bebeklere ek gıdalar başlanmalıdır. Böylece bebeğinizin diğer besinlerle de tanışmasını sağlayıp, sağlıklı ve dengeli gelişimine katkıda bulunmuş olacaksınız. Bebeğin yalnızca anne sütüyle beslendiği ilk altı aylık dönemde, su kaybına yol açan hastalık halleri dışında su verilmesine de ihtiyacı yoktur çünkü bebeğiniz anne sütünden bu ihtiyacını karşılamaktadır (Anne sütünün yaklaşık yüzde 90’ı sudur). Eğer, ishal gibi mutlaka su verilmesi gereken bir durum söz konusuysa, kaynamış ve sonra soğutulmuş su verilmelidir.

Emziklilik döneminde süt salgılanması, kadının normal gereksiniminden daha fazla enerji, protein, vitamin ve mineral almasını gerektirmektedir. Emzikli kadının sağladığı sütteki enerjinin büyük bir kısmı annenin yediği besinlerden sağlanmaktadır. Kadını aldığı enerjinin hepsi süt enerjisine dönüşmemekle birlikte bir kısmıda dokulardan sağlanmaktadır. Bu nedenle emzikli annenin zayıflaması normaldır. Ancak annenin gebelikte aldığı kiloları ile doğru orantılıdır. Anne gebelik döneminde ne kadar kilo alırsa alsın emzirirken vücudundaki yağ depolarını emzirdiği süre içerisinde enerji plarak kullanır.

Bu tür depresyon durumu sadece birkaç saat veya birkaç gün sürer ve daha sonra kendiliğinden geçer. Ancak bu annelerin yaklaşık %10' unda bu üzüntülü hal daha ağır ve ciddi bir durum alır ki buna da Post-Natal Depresyon (PND) denir. PND ilk haftalarda ya da aylarda başlar; ancak ilk 12 ay içerisinde yaşanması mümkündür. Memorial Hastanesi’nden Klinik Psikolog Aslıhan Tokgöz PND hakkında şu bilgileri verdi: PND' nin şiddeti hafif ve kısa süreliden çok ağır ve uzun süreliye kadar değişiklik gösterir.

Bebek sahibi olmak her kadının en çok istediği şeylerden biri. Ancak bazen kadınlar bu sevinci tam anlamıyla yaşayamıyorlar. Aksine üzgün, kaygılı, depresif bir hava içinde oluyorlar. İlk günler için bu hisleri yaşamak mümkün. Bu dönem uzadığında depresyondan söz etmek gerekiyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kadın Sağlığı Bölümü’nden Dr. Birgül Karakoç, loğusalık sendromuyla ilgili şunları söylüyor: “Bebek sahibi olmak mutluluk veren bir olaydır, ancak annenin yaşamı stresli ve zor olabilir. Birçok kadın anne olduktan sonra hafif hüzün ve kaygı hisseder, ruh halinde değişiklikler görülür.

Hücre seviyesinde başlayan yaşam döngüsünün birinci ve kolay olan bölümü tamamlanmak üzere... Gerçekleşecek doğumla birlikte 9 ayı aşkın süredir anne karnındaki rahat ortamda devam eden yaşam artık tek başına sürdürülmek zorunda. Önce nefes almak öğrenilecek, sonra beslenme ve sırasıyla diğerleri....

Hayatın ilk 28 günlük dönemi “yenidoğan” dönem olarak tanımlanıyor ve bahsettiğimiz serüvenin ilk sınavı da bu dönemde veriliyor. Anne karnındayken son derece rahat bir ortamda ve bütün ihtiyaçları anne tarafından karşılanan bebeğin göbek kordonunun kesilmesiyle birlikte, artık tüm dengelerini kendisi sağlamak zorunda.

1. HAFTA

Gebeliğin ilk haftası…

Çoğu insan için şaşırtıcı olmakla birlikte gebeliğin başlangıcı olarak, gebe kalınan ilişkinin olduğu gün değil, bundan yaklaşık 14 gün öncesi yani son adet kanamasının ilk günü (SAT) kabul ediliyor. Bu durumda kanamanızın başladığı gün istatistiksel anlamda gebeliğiniz başlıyor. Bu şekilde hesaplandığında insanlarda gebelik 280 gün yani 40 hafta sürüyor. Ay hesabı yapmak karışıklığa neden olabileceğinden gebeliğinizi takip ederken hafta olarak ifade etmek gerekir.

11. HAFTA

Bana fetus de!

Bu haftadan başlayarak artık içinizdeki bebeğiniz embriyo olarak adlandırılmaz. O artık kocaman bir “Fetus” ve boyu yaklaşık 3 santimetre. Gebeliğin en kritik dönemi artık sona ermek üzeredir. İlk 11–12 hafta içinde düşük riski yüzde 15 civarındadır. Burada temel nedeni embriyonun genetik yapısı meydana getirir. Eğer embriyo genetik olarak normalse büyümeye devam eder. Bu haftada beyin hızla büyümesini sürdürür ve fetusun boyunun yarısını kafa oluşturur.

21. Hafta

Tansiyona dikkat!

21’inci haftaya ulaşıldığında bebekteki hızlı büyüme biraz yavaşlar. Bu haftada en önemli olay kalp kasının güçlenmesidir. Bebeğinizin kalbi, kanı çok daha etkili şekilde pompalamaya başlar. Sizin dolaşımınızdaki kan miktarındaki artış nedeni ile özellikle tüm gün ayakta olan gebelerde akşamları ayaklarda ve ayak bileklerinde şişmeler olabilir. Bu tamamen normal bir durumdur. Gün içinde zaman zaman ayakları hafif yükselterek dinlenmek ve eğer mümkünse 2 saatten fazla ayakta kalmamak duruma yardımcı olabilir. Bol su içmek bu yakınmaları arttırmaz tam tersine azaltır. Bu nedenle gün içinde bol bol su içmeyi ihmal etmeyin.

30. HAFTA

Burası hep karanlık değil

Bebeğinizin cildini kaplayan ve lanugo adı verilen ince tüyler artık yavaş yavaş kaybolmaya başlarken el ve ayak tırnakları yavaş yavaş uzar. Kemik iliği kan hücresi üretimini tamamen karaciğerden devraldı. Öte yandan bebek artık etrafının farkına varmaya başlar. Rahmin içi genellikte zifiri karanlık gibi düşünülse de anne adayının bulunduğu çevreye bağlı olarak aydınlık ya da karanlık olabilir ve bebek bunun ayrımını yapabilir. Erkek bebeklerde testisler torbaya iniş sürecini tamamlamak üzeredir. Bebeğin ağrılığı doğumda olacağı ağırlığın üçte ikisine ulaşmıştır. Bu haftalarda anne adayı artık hamilelikten iyice sıkılmaya başlar.

Gebelik doğru zamanda doğru şartlar altında gerçekleştiği ve devam ettiği sürece, sağlığınız için çok olumlu bir biyolojik olaydır, bedeniniz ve ruhunuz yararınadır. Aksi durumda,az olasılıkla da olsa istenmeyen tatsız bir olayın başlangıcı olabilir.

Üreme çağına gelmiş her yetişkin bayanın gebe kalmasından daha doğal bir şey olamaz. Bu kadar doğal bir olayda nasıl risk olur diye hemen itirazı basmak isteriz. Fakat doğal olayların gelişiminde nasıl bazen felaketler yaşanıyorsa, bir gebelik sırasında da hastalığa yol açabilecek bazı riskler gebeleri beklemektedir. Bu riskler o kişinin genetik özelliklerinden kaynaklanabildiği gibi, gebe kalmaya karar verdiği yaşamakta olduğu çevre faktörleri ve doğduğu günden itibaren geliştirdiği yaşama, yeme ve içme alışkanlıkları ile de ilişkili olabilir.