Richard Davidson ise kişilik analiz sistemlerini bambaşka boyuta taşımış durumda. Labaratuvar ortamında insan beyninin uzun yıllara dayalı incelenmesi sonrasında ortaya konmuş verileri bir araya getirmiştir. Tasavvuf ve rabıta kültürü ile de ilginç bağlantılarını keşfedeceğiniz bu hiyarerşi sizde yeni ufuklar açacaktır.
Beynimizin Duygusal Hayatını ela alan bu altı stil aşağıdaki gibidir.
1. Dirençlik Boyutu
2. Bakış Açısı Boyutu
3. Sosyal Sezgi Boyutu
4. Öz Farkındalık Boyutu
5. Durumsal Hassasiyet Boyutu
6. Dikkat Boyutu
1. Dirençlik Boyutu: Bu boyut, insanların strese ve zorlu durumlara karşı nasıl tepki verdiğini ve bu durumların etkilerini nasıl atlattığını ölçmektedir. Bu boyuta sahip olan kişiler, daha az stres yaşarlar ve zorlu durumlarla başa çıkmak için daha iyi bir kapasiteye sahiptirler.
2. Bakış Açısı Boyutu: Bu boyut, zihinsel esneklik ve açıklık seviyelerini ifade eder. Bu stile sahip olan kişiler, farklı bakış açılarına sahip olabilirler ve bu sayede kendilerine yeni ve daha yaratıcı çözümler bulabilirler.
3. Sosyal Sezgi Boyutu: Bu boyut, kişinin diğer insanların duygusal durumlarını anlama kabiliyetini ifade eder. Bu stile sahip olan kişiler, başkalarının duygularını anlamakta daha başarılı olurlar ve empati kurma becerileri daha gelişmiştir.
4. Öz Farkındalık Boyutu: Bu boyut, kişinin kendisiyle ilgili farkındalık düzeyini ifade eder. Bu stile sahip olan kişiler, kendi duygusal tepkilerini daha iyi anlayabilirler ve bu sayede duygusal yönetim becerileri daha gelişmiştir.
5. Durumsal Hassasiyet Boyutu: Bu boyut, kişinin çevresindeki durumlara ve diğer insanların duygusal durumlarına duyarlılığını ifade eder. Bu stile sahip olan kişiler, diğer insanların ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilirler ve yardımcı olma eğilimleri daha yüksektir.
6. Dikkat Boyutu: Bu boyut, kişinin dikkat odaklanma ve dağılma düzeylerini ifade eder. Bu stile sahip olan kişiler, dikkatlerini daha iyi yönetebilirler ve daha iyi odaklanma becerileri vardır.
Richard Davidson, bu altı stilin keşfi için yıllarca beyin araştırmaları yapmıştır. Araştırmalar sırasında katılımcılara farklı uyaranlar vererek beyin faaliyetlerini ölçmüş ve bu faaliyetlerin belirli bir stil ile ilişkili olduğunu belirlemiştir. Bu veriler, beyin faaliyetlerinin bize kişilik özellikleri hakkında bilgi verebileceği fikrini desteklemiştir.
Bilimsel olarak bu stillerin beynin hangi bölgesi ile ilişkili olduguna dair ayrıntılar
Dirençlik Boyutu: Bu stil, beynin sağ prefrontal korteks bölgesiyle ilişkilidir. Bu bölge, zihinsel dayanıklılık, iyimserlik, olumlu düşünme ve stresle başa çıkma gibi özelliklerle bağlantılıdır.
Bakış Açısı Boyutu: Bu stil, beynin sol prefrontal korteks bölgesiyle ilişkilidir. Bu bölge, olumlu duyguların düzenlenmesi, neşe, mutluluk, keyif ve ilgi gibi pozitif duyguların deneyimlenmesi ile bağlantılıdır.
Sosyal Sezgi Boyutu: Bu stil, beynin sağ anterior insula bölgesiyle ilişkilidir. Bu bölge, sosyal algı ve empati, yani başka insanların duygularını anlama ve yorumlama yeteneğiyle bağlantılıdır.
Öz Farkındalık Boyutu: Bu stil, beynin insula bölgesiyle ve ön singulat korteksle ilişkilidir. Bu bölge, kişinin kendi duygularının farkında olma, zihinsel farkındalık, kendini tanıma, öz eleştiri yapabilme ve öz yönetim yeteneğiyle bağlantılıdır.
Durumsal Hassasiyet Boyutu: Bu stil, beynin amigdala ve hipokampus bölgesiyle ilişkilidir. Bu bölgeler, kişinin duygusal hafızası, durumsal hassasiyet, yani tehlikeleri ve fırsatları fark etme, risk değerlendirmesi ve stratejik planlama yeteneğiyle bağlantılıdır.
Dikkat Boyutu: Bu stil, beynin parietal korteks bölgesiyle ilişkilidir. Bu bölge, kişinin dikkat, odaklanma, farkındalık, algı, hafıza ve öğrenme yeteneğiyle bağlantılıdır.
MBTI ve duygusal stil karşılaştırması
1. Dirençlik Boyutu
Güçlü: ISTJ, ESTJ
Zayıf: ENFP, INFP
2. Bakış Açısı Boyutu
Güçlü: INFP, ENFP
Zayıf: ISTJ, ESTJ
3. Sosyal Sezgi Boyutu
Güçlü: ENFJ, ESFJ
Zayıf: INTP, ENTP
4. Öz Farkındalık Boyutu
Güçlü: INFJ, INTJ
Zayıf: ESFJ, ENFJ
5. Durumsal Hassasiyet Boyutu
Güçlü: ISFP, ISTP
Zayıf: INTJ, INFJ
6. Dikkat Boyutu
Güçlü: INTP, ENTP
Zayıf: ISFP, ISTP
Ennegram ile duygsu stili ilişkisi
1. Dirençlik Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 1, Tip 8
Alt düzeyde: Tip 4, Tip 7
2. Bakış Açısı Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 4, Tip 7
Alt düzeyde: Tip 1, Tip 8
3. Sosyal Sezgi Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 2, Tip 6
Alt düzeyde: Tip 5, Tip 7
4. Öz Farkındalık Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 3, Tip 9
Alt düzeyde: Tip 2, Tip 4
5. Durumsal Hassasiyet Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 5, Tip 1
Alt düzeyde: Tip 2, Tip 3
6. Dikkat Boyutu
Güçlü seviyede: Tip 5, Tip 7
Alt düzeyde: Tip 3, Tip 6
Altı stili etkileyen beyin bölümleri
1. Sağ Prefrontal Korteks
Sağ prefrontal korteks, beynin ön tarafında yer alan ve yüksek düzeyde bilişsel işlemleri gerçekleştiren bir alandır. Bu bölge, zihinsel dayanıklılık, iyimserlik, olumlu düşünme ve stresle başa çıkma gibi özelliklerle bağlantılıdır.
Duygusal etkisi: Dirençlik Boyutu
2. Sol Prefrontal Korteks
Sol prefrontal korteks, beynin ön tarafında yer alan ve bilişsel işlemleri yöneten bir alandır. Bu bölge, olumlu duyguların düzenlenmesi, neşe, mutluluk, keyif ve ilgi gibi pozitif duyguların deneyimlenmesi ile bağlantılıdır.
Duygusal etkisi: Bakış Açısı Boyutu
3. Sağ Anterior Insula
Sağ anterior insula, beynin iç kısmında yer alan ve sosyal bilgiyi işleyen bir alandır. Bu bölge, sosyal algı ve empati, yani başka insanların duygularını anlama ve yorumlama yeteneğiyle bağlantılıdır.
Duygusal etkisi: Sosyal Sezgi Boyutu
4. Insula ve Ön Singulat Korteks
İnsula ve ön singulat korteks, beynin iç kısmında yer alan ve öz farkındalıkla ilgili işlemleri gerçekleştiren alanlardır. Bu bölgeler, kişinin kendi duygularının farkında olma, zihinsel farkındalık, kendini tanıma, öz eleştiri yapabilme ve öz yönetim yeteneğiyle bağlantılıdır.
Duygusal etkisi: Öz Farkındalık Boyutu
5. Amigdala ve Hipokampus
Amigdala ve hipokampus, beynin iç kısmında yer alan ve duygusal hafıza ve durumsal hassasiyetle ilgili işlemleri gerçekleştiren alanlardır. Bu bölgeler, tehlikeleri ve fırsatları fark etme, risk değerlendirmesi ve stratejik planlama yeteneğiyle bağlantılıdır.
Duygusal etkisi: Durumsal Hassasiyet Boyutu
6. Parietal Korteks
Parietal korteks, beynin üst kısmında yer alan ve dikkat, odaklanma, farkındalık, algı, hafıza ve öğrenme yeteneğiyle ilgili işlemleri gerçekleştiren bir alandır.
Duygusal etkisi: Dikkat Boyutu
Tasavvuf ve duygusal stiller
Altı stilin gelişimi üzerinde tasavvufun etkisi:
1. Dirençlik Boyutu: Tasavvuf yolunda, kişinin nefsiyle mücadele etmesi ve kendini aşması önemlidir. Bu da dirençli olma yeteneğini geliştirir. Tasavvuf uygulayıcıları, zikir, dua, oruç tutma, sadaka verme gibi ibadetlerle nefislerini disipline etmeye çalışırlar. Bu uygulamalar sayesinde, insanın zihinsel dayanıklılığı artar ve stresle başa çıkma yeteneği gelişir.
2. Bakış Açısı Boyutu: Tasavvuf yolunda, kişinin kendisine ve çevresine bakış açısı değişir. Tasavvuf uygulayıcıları, insanların birbirine yardım etmesi, paylaşım, merhamet gibi değerleri öğrenirler. Bu da insanın olumlu düşüncelerinin ve neşesinin artmasına yardımcı olur.
3. Sosyal Sezgi Boyutu: Tasavvuf uygulayıcıları, Allah'ın yaratmış olduğu tüm varlıkları sevgi ve şefkatle karşılamaya çalışırlar. Bu da insanın empati ve sosyal sezgi yeteneğini geliştirir.
4. Öz Farkındalık Boyutu: Tasavvuf yolunda, kişinin öz farkındalığı geliştirilir. Tasavvuf uygulayıcıları, zikir, meditasyon gibi uygulamalarla kendilerini daha iyi tanıma ve öz eleştiri yapma yeteneği kazanırlar.
5. Durumsal Hassasiyet Boyutu: Tasavvuf yolunda, kişinin çevresindeki durumları fark etme ve değerlendirme yeteneği geliştirilir. Tasavvuf uygulayıcıları, kalbin gözü olarak adlandırılan "basiret" sayesinde, olayların yüzeysel görünen yönünün ötesine geçip, gerçek anlamını kavramaya çalışırlar.
6. Dikkat Boyutu: Tasavvuf uygulamaları, kişinin dikkatini yoğunlaştırma ve zihni sakinleştirme amacıyla kullanılır. Tasavvuf uygulayıcıları, nefes kontrolü, zikir, meditasyon gibi uygulamalarla zihinlerini odaklamayı öğrenirler. Bu da insanın dikkat ve odaklanma yeteneğini geliştirir.