Aciz.net

Ebü’l-Fidâ’ el-Melikü’l-Müeyyed İmâdüddîn İsmâîl b. Alî b. Mahmûd el-Eyyûbî (ö. 732/1331)

Eyyûbî hânedanına mensup melik, tarihçi ve coğrafyacı.

1. el-Muhtasar* fî târîhi’l-beşer (el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer, Târîhu Ebi’l-Fidâ). Yaratılıştan 729 (1329) yılına kadar gelen umumi bir tarih olup ilk defa 1286’da (1870) İstanbul’da iki cilt (dört cüz) halinde yayımlanmıştır.


2. Takvîmü’l-büldân*. VIII. (XIV.) yüzyılda coğrafya alanında yazılmış en değerli kitaplardan biri olup ilk defa 1840’ta J. T. Reinaud ve M. G. de Slane tarafından Paris’te yayımlanmıştır.


3. Nazmü’l-Hâvi’s-sagīr. Necmeddin Abdülgaffâr el-Kazvînî’nin el-Hâvi’s-sagīr adlı eserinin manzum şeklidir (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3678/20).

Hanbelî fakihi, hatip ve müfessir.

1. Bülġatü’s-sâġıb ve buġyetü’r-râġıb (nşr. Bekir b. Abdullah Ebû Zeyd, Riyad 1417/1997). Müellif Gazzâlî’nin el-Basîŧ, el-Vasîŧ ve el-Vecîz adlı eserleri gibi biri diğerinin muhtasarı mahiyetinde fıkha dair üç kitap yazmış olup en hacimlisi Telħîśü’l-maŧlab fî telħîśi’l-meźheb, orta büyüklükte olanı Terġībü’l-ķāśıd fî taķrîbi’l-maķāśıd ve muhtasarı da Bülġatü’s-sâġıb’dır. Özellikle ihtiva ettiği alt başlıklar dolayısıyla benzer eserlerden daha sistematik olan Bülġatü’s-sâġıb’da sadece temel kurallar ve ittifak edilen görüşler verilmekte, ihtilâflara ve delillere temas edilmemektedir.

Tefsir, kıraat, hadis ve fıkıh âlimi.

1. el-Münteķā* min aħbâri’l-Muśŧafâ (Delhi 1296, 1332; nşr. Muhammed Hâmid el-Fıkī, I-II, Kahire 1350-1351/1931-1933, 1398/1978; Beyrut 1398; Riyad 1402, 1403). Eser ayrıca Münteķa’l-aħbâr min eĥâdîŝi seyyidi’l-aħyâr, Münteķa’l-aĥkâm, el-Münteķā min eĥâdîŝi’l-aĥkâm gibi çeşitli adlarla da anılmış ve bunların bazılarının farklı eserler olduğu ileri sürülmüştür. Kütüb-i Sitte ve Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inden seçilip konularına göre sıralanmış ahkâm hadislerini ihtiva eden eser üzerinde Muhammed b.

İsmi, Muhammed bin Abdullhah bin Muhammed bin İbrahim et-Tanci olup, künyesi Ebu Abdullah’tır. 1303 senesinde Kuzey-Batı Afrika (Fas) şehirlerinden Tanca’da doğdu. Doğum yerine nisbetle Tanci denildi.

Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî (ö. 774/1373)

Tarihçi, müfessir, muhaddis ve Şâfiî fakihi.

A) Tarih ve Tabakat. 1. el-Bidâye ve’n-nihâye*. İbn Kesîr’in büyük tarihçiler arasında yer almasını sağlayan eser, başlangıçtan 767 (1365-66) yılına kadar gelen olayları kronolojik sırayla anlatan on dört ciltlik umumi bir İslâm tarihidir. Tamamı basılan ve bazı bölümleri çeşitli başlıklar altında ayrıca neşredilen eser Mehmet Keskin tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir (I-XIV, İstanbul 1994-1995). 2. el-Fuśûl fî sîreti’r-Resûl.

Yıldırım Bâyezîd Han devrinde yetişen fıkıh ve tıb âlimi. İsmi, Hıdır bin Ali bin Hattâb olup, Hacı Paşa diye meşhurdur. Lakabı Celâlüddîn'dir. Aslen Aydınlı olan Hacı Paşa, Konya'da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1413 (H. 816) veya 1417 (H. 820) senesinde Ödemiş'e bağlı Birgi'de vefât etti.
Anadolu'da ilim öğrendikten sonra, Mısır'a gitti ve büyük âlim Ekmelüddîn Bâbertî'den yüksek din bilgilerini öğrenerek Hanefî mezhebi fıkıh âlimi oldu. Mübârek Şâh Mantıkî'den de aklî ilimleri tahsil etti. Aklî ve naklî ilimlerde tahsilini tamamlayıp, faydalı eserler yazdı.

İbn Haldun 14. yy. da yaşamış en büyük tarihçilerden biridir. Aynı zamanda da bir Tarih felsefecisi ve toplum bilimcisidir.

İbn Haldun 1332 yılında Tunus da doğdu. Fıkıh, Kur’an, Matematik, Mantık ve Kelam eğitimi alan İbn Haldun Tunus, Cezayir, Fas, Endülüs arasında dolaşmış toplum düzeni, insanların gelenek ve göreneklerini yaşayış biçimlerini incelemiş, toplumlar arasındaki ayrılıkları görmüş ve Tarih Felsefesine böyle gözlemci ve deneyci bir açıdan yaklaşmıştır.