Aciz.net

Ebü’l-Hasen Alî b. Rıdvân b. Alî b. Ca‘fer el-Mısrî (ö. 460/1068 [?])

Fâtımîler döneminin ünlü hekim ve filozofu.

1. Kitâbü’l-Kifâye fi’ŧ-ŧıb (Kifâyetü’ŧ-ŧabîb fîmâ śaĥĥa ledeyh mine’t-tecârib). XI. yüzyıl Mısır’ındaki tıbbî uygulamalar hakkında fikir veren eser, İbn Rıdvân’ın eski tıp otoritelerine bağlılığının yanı sıra klinik tecrübeye verdiği önemi de yansıtmaktadır. Tek nüshası Gotha’da (nr. 1952) kayıtlı olup ilmî neşri Selmân Katâye tarafından yapılmıştır (Bağdat 1981). Jacques Grand Henry, eseri Fransızca tercümesiyle birlikte Le livre de la méthode du médecin de ‘Alī b. Riđvān (998-1067) adıyla iki cilt halinde neşretmiştir (Louvain-La-Neuve 1979, 1984).

Yusuf Has Hacib Karahanlı edip, şâir ve devlet adamı. Doğu Türkistan’daki Balasagun şehrinde, muhtemelen 1017 yılında doğdu. Asil bir Türk ve Müslüman âileye mensup olduğu tahmin edilmektedir. Balasagun’da tahsil ve terbiye gördü. Karahanlı hizmetine girip, ‘Has Hâcib’ unvânını almadan önce Balasagunlu Yûsuf, olarak tanındı.

Ebû İshâk İbrâhîm b. Yahyâ en-Nakkāş et-Tuleytûlî el-Kurtubî (ö. 493/1100)

Endülüslü astronom.

1. Ŧuleyŧula Zîci. Arapça aslı kayıptır. Biri Gerardo de Cremone, diğeri muhtemelen Sevillalı Juan tarafından yapılmış Latince tercümeleri günümüze ulaşmıştır. Eser Sâid el-Endelüsî’nin gözetiminde başlatılan, İbnü’z-Zerkāle’nin de içinde ve daha sonra başında yer aldığı astronomik gözlem çalışmalarının sonuçlarına dayanmaktadır. Muhammed b. Mûsâ el-Hârizmî, Bettânî, Hermes ve Sâbit b. Kurre’nin zîclerinden de faydalanılarak meydana getirilen bu zîc Batı dünyasında çok etkili olmuş, 1140’larda hazırlanan ve Alfonsine Cetvelleri yerini alıncaya kadar XII.

Abdullāh b. Abdilazîz b. Muhammed b. Eyyûb b. Amr el-Bekrî el-Endelüsî (ö. 487/1094)

Endülüslü meşhur coğrafyacı ve edip.

1. Mucem me’stacem min esmâi’l-bilâd ve’l-mevâzı (mevâkı). Bir coğrafya ansiklopedisidir. Müellif bu eserini, gerek Câhiliye şiirinde gerekse Kur’an’da ve hadis edebiyatında zikredilen Arap yarımadasına ait birçok yerin tarih ve coğrafyası hakkında bilgi vermek, imlâ ve telaffuzunda zamanla meydana gelen yanlışları düzeltmek maksadıyla kaleme almıştır. Eserin mukaddimesinde Arap yarımadasının sınırları, Hicaz, Tihâme ve Yemen gibi bölgeleri, muhtelif kabileleri ve bu kabilelerden kaynaklanan göç hareketleri hakkında önemli bilgiler verilmektedir.

Necmüddîn Mahmûd b. Sâiniddîn (Ziyâiddîn) İlyâs eş-Şîrâzî (ö. 730/1330)

Din âlimi ve hekim.

1. el-Ĥâvî fî ilmi’t-tedâvî. Şîrâzî eserin mukaddimesinde küçük yaştan itibaren tıbba merak sardığını, tahsilinden sonra mesleğini icra etmesi sırasında dostlarının isteği üzerine bu kitabı yazdığını anlatır. Bir tıp ansiklopedisi mahiyetindeki eser, Ebû Bekir er-Râzî’nin aynı adı taşıyan hacimli kitabıyla karıştırılmaması için el-Ĥâvi’ś-śaġīr diye de anılmaktadır. Üslûbunun güzelliği ve açıklığıyla, muhtevasının doğruluğu ve zenginliğiyle tanınan ve yaygın biçimde kullanılan el-Ĥâvî beş kısımdan (makale) meydana gelmiştir.