Heymans'a göre, insan davranışı bir küpün üç boyutlu uzayında yer alır. Bu küpün her bir boyutu, insan davranışının farklı yönlerini temsil eder. Duysal boyut, insanların dünya ile etkileşimlerini ve duygularını ifade eder. Algısal boyut, insanların dünyayı nasıl algıladığını ve anladığını ifade eder. Hareket boyutu ise, insanların davranışlarını, eylemlerini ve hareketlerini ifade eder.
Heymans küpü, insan davranışının bu üç boyutlu modeli ile insanların iç dünyasını, düşüncelerini, hislerini ve davranışlarını açıklamayı amaçlar. Bu teori, psikolojide insan davranışının analizi için bir araç olarak kullanılabilir.
Duygusal Değer (+/-)
Duygusal değer, kişinin duygularına, içsel dünyasına ve diğer insanlarla olan ilişkilerine önem verme derecesini ifade eder. Bu değeri yüksek olan kişiler, diğer insanların duygusal ihtiyaçlarını anlamakta daha başarılıdır ve empati kurmakta daha yeteneklidir. Bu insanlar, duygulara önem verir ve genellikle kendi duygusal ihtiyaçlarına uygun davranırlar.
Yüksek Duygusal değer (+): Duygusal olarak uyumlu, empatik, insanlarla iyi geçinen, duygusal bağlantılar kurabilen, hislerine bağlı.
Düşük Duygusal değer (-): Empati kurmakta zorlanan, duygusal bağlantı kurmakta zorlanan, hislerini göz ardı eden, soğuk ve mesafeli görünen.
Algısal Değer (+/-)
Algısal değer, kişinin mantıksal düşünme, analiz etme, planlama ve detaylara odaklanma yeteneğini ifade eder. Bu değeri yüksek olan kişiler genellikle yaratıcı, açık fikirli ve problemleri çözmeye yönelik yaklaşımları ile tanınırlar. Ancak bu insanlar, genellikle duygusal bağlantılar kurmakta zorlanırlar ve kendi duygusal ihtiyaçlarını göz ardı etme eğilimindedirler.
Yüksek Algısal değer (+): Mantıksal, analitik, problem çözmeye odaklı, yaratıcı, açık fikirli, planlı ve organize.
Düşük Algısal değer (-): Detaylara odaklanmakta zorlanan, karar verirken sorun yaşayan, analiz etme ve planlama yeteneği sınırlı olan, duygusal bağlantılar kurmakta zorlanan.
Hareketli Değer (+/-)
Hareketli değer, kişinin enerjisi, girişkenliği ve neşesi ile ilgilidir. Bu değeri yüksek olan kişiler genellikle hareketli, dinamik ve etkileşimci kişilerdir. Ancak hareketli değeri yüksek olan kişiler, yüksek seviyede stresle karşı karşıya kaldıklarında sinirli ve aceleci davranabilirler. Hareketli değeri düşük olan kişiler ise daha yavaş ve sakin bir hayat tarzına sahip olabilirler, ancak bu insanlar aynı zamanda motive olmakta zorlanabilirler.
Yüksek Hareketli değer (+): Enerjik, neşeli, girişken,mukaşif, sosyal, hareketli.
Düşük Hareketli değer (-): Yavaş hareket eden, sakin, motive olmakta zorlanan, zaman zaman tembel veya ilgisiz görünen.
Bu temel değerler, kişinin davranışlarını, tercihlerini ve dünya görüşünü etkileyen önemli faktörlerdir. Yüksek veya düşük değerler, bir kişinin güçlü yönlerini veya zayıflıklarını belirleyebilir. Ancak unutulmamalıdır ki, her bir değer tek başına bir kişiliği tanımlayamaz. Kişilik çok yönlü ve karmaşık bir olgudur ve diğer faktörler de dikkate alınmalıdır, örneğin deneyimler, sosyal çevre, kültür ve eğitim gibi.
Tutkulu Tip (Passionate)
Duygusal, algısal ve hareketli boyutların hepsinde güçlü olan kişilerdir. Kendilerine güvenirler ve genellikle hırslı ve odaklıdırlar. Yüksek motivasyona sahip olan bu kişiler, zorluklarla karşılaştıklarında bile cesaretlerini korurlar.
Değerler: Duygusal (+), Algısal (+), Hareketli (+)
Olası MBTI kişilik tipleri: ESTP (Girişimci), ESFP (Eğlenceli), ENFP (Keşifçi)
Olası Enneagram tipleri: Tip 7 (Maceracı), Tip 8 (Başarı Odaklı), Tip 3 (Başarı Odaklı)
Balgamlı Tip (Phlegmatic)
Algısal boyutta güçlü olan ancak duygusal ve hareketli boyutlarda zayıf olan kişilerdir. Sakin ve kontrollü bir yapıya sahiptirler ve çoğunlukla diğer insanlarla uyumlu bir ilişki içindedirler. Sorunları çözmek için analitik bir yaklaşım benimserler.
Değerler: Duygusal (-), Algısal (+), Hareketli (-)
Olası MBTI kişilik tipleri: ISTJ (Muhafazakar), INTJ (Stratejist), ISFJ (Koruyucu)
Olası Enneagram tipleri: Tip 1 (Mükemmeliyetçi), Tip 6 (Sadık Takipçi), Tip 9 (Uyumlu)
Asabi Tip (Choleric)
Duygusal ve algısal boyutlarda güçlü ancak hareketli boyutta zayıf olan kişilerdir. Hırslı ve enerjik yapılarıyla öne çıkarlar ve genellikle liderlik pozisyonlarında bulunurlar. İlerlemek için sabırsızdırlar ve zorluklarla karşılaştıklarında kolayca sinirlenebilirler.
Değerler: Duygusal (+), Algısal (+), Hareketli (-)
Olası MBTI kişilik tipleri: ENTJ (Lider), ESTJ (Yönetici), ENTP (Girişimci)
Olası Enneagram tipleri: Tip 3 (Başarı Odaklı), Tip 8 (Başarı Odaklı), Tip 7 (Maceracı)
İyimser Tip (Sanguine)
Algısal boyutta güçlü ancak duygusal ve hareketli boyutlarda zayıf olan kişilerdir. İyimser ve umutlu bir bakış açısına sahiptirler ve genellikle diğer insanlarla iyi geçinirler. Esnek bir yapıları vardır ve değişen koşullara kolayca adapte olabilirler.
Değerler: Duygusal (-), Algısal (+), Hareketli (-)
Olası MBTI kişilik tipleri: ISTP (Bağımsız), ISFP (Duyarlı), INFP (Idealist)
Olası Enneagram tipleri: Tip 9 (Uyumlu), Tip 4 (Duygusal), Tip 7 (Maceracı)
Duygusal Tip (Sentimental)
Duygusal boyutta güçlü ancak algısal ve hareketli boyutlarda zayıf olan kişilerdir. Empatik ve hassas bir yapıya sahiptirler ve çevrelerindeki insanların duygularını anlamakta iyidirler. Değişen koşullara kolayca uyum sağlayabilirler ancak karar vermekte zorlanabilirler.
Değerler: Duygusal (+), Algısal (-), Hareketli (+)
Olası MBTI kişilik tipleri: INFP (Idealist), ISFP (Duyarlı), INFJ (Savunucu)
Olası Enneagram tipleri: Tip 4 (Duygusal), Tip 2 (İlgili), Tip 9 (Uyumlu)
İlgisiz Tip (Apathetic)
Algısal ve duygusal boyutlarda zayıf ancak hareketli boyutta güçlü olan kişilerdir. Kendileriyle ilgili konularda bile kayıtsız ve ilgisiz görünebilirler. Dış dünyayla etkileşimlerinde sınırlı bir ilgi gösterirler.
Değerler: Duygusal (-), Algısal (-), Hareketli (+)
Olası MBTI kişilik tipleri: ISTP (Bağımsız), ESTP (Girişimci), ESFP (Eğlenceli)
Olası Enneagram tipleri: Tip 9 (Uyumlu), Tip 7 (Maceracı), Tip 5 (Düşünür)
Nevrotik Tip (Neurotic)
Duygusal ve hareketli boyutlarda güçlü ancak algısal boyutta zayıf olan kişilerdir. Endişeli ve kaygılı bir yapıya sahip olabilirler ve genellikle aşırı tepkiler gösterirler. Diğer insanlarla bağ kurmaya çalışırlar ancak duygusal iniş çıkışları yaşayabilirler.
Değerler: Duygusal (+), Algısal (-), Hareketli (+)
Olası MBTI kişilik tipleri: ENFP (Keşifçi), ENTP (Girişimci), ESFP (Eğlenceli)
Olası Enneagram tipleri: Tip 4 (Duygusal), Tip 6 (Sadık Takipçi), Tip 7 (Maceracı)
Şekilsiz Tip (Amorphous)
Algısal, duygusal ve hareketli boyutlarda zayıf olan kişilerdir. Genellikle kendilerine yönelik bir odaklanma yoktur ve diğer insanlarla etkileşimlerinde sınırlı bir ilgi gösterirler. Kendi içlerinde kararsızlık ve belirsizlik yaşayabilirler.
Değerler: Duygusal (-), Algısal (-), Hareketli (-)
Olası MBTI kişilik tipleri: INTP (Mantıkçı), INTJ (Stratejist), ISTP (Bağımsız)
Olası Enneagram tipleri: Tip 5 (Düşünür), Tip 9 (Uyumlu), Tip 4 (Duygusal)
MBTI ile ilişkisi
ISTJ: E- A- S- (Apathetic) - Sorumluluk sahibi ve kararlı bir kişi olabilirler, ancak bazen değişime karşı direnç gösterebilirler. Kendilerini geleneklere bağlı hissederler.
ISFJ: E- A- S+ (Sentimental) - İyi niyetli, sadık ve duygusal olarak diğer insanlarla bağlantı kurabilen kişilerdir. Ancak, bazen kendilerini başkalarına çok fazla bağımlı hissedebilirler.
INFJ: E- A+ S+ (Phlegmatic) - Duyarlı, yaratıcı ve idealleri olan kişilerdir. Kendilerine özgü bir dünya görüşüne sahiptirler ve genellikle başkalarına yardım etmek için çaba gösterirler.
INTJ: E- A+ S- (Choleric) - Mantıklı, planlı ve hedef odaklı kişilerdir. Ancak, bazen duygusal bağlantı kurmakta zorlanabilirler ve sosyal becerileri düşük olabilir.
ISTP: E+ A- S- (Amorphous) - Pratik, analitik ve çözüm odaklı kişilerdir. Ancak, bazen detaylara takılıp büyük resmi kaçırabilirler ve duygusal bağlantı kurmakta zorlanabilirler.
ISFP: E+ A- S+ (Passionate) - Yaratıcı, duygusal ve başkalarıyla bağlantı kurmaktan zevk alan kişilerdir. Ancak, çatışmalardan kaçınma eğiliminde olabilirler ve planlama becerileri düşük olabilir.
INFP: E+ A+ S+ (Passionate) - Yaratıcı, idealist ve duygusal olarak diğer insanlarla bağlantı kurabilen kişilerdir. Ancak, bazen gerçekçilikten uzaklaşabilirler ve kendilerini başkalarına fazla adapte etme eğiliminde olabilirler.
INTP: E+ A+ S- (Amorphous) - Analitik, mantıklı ve yaratıcı kişilerdir. Ancak, sosyal becerileri düşük olabilir ve detaylara takılıp büyük resmi kaçırabilirler.
ESTP: E- A- S- (Apathetic) - Cesur, pratik ve risk almayı seven kişilerdir. Ancak, düşüncesizce hareket edebilirler ve uzun vadeli planlama becerileri düşük olabilir.
ESFP: E- A- S+ (Sentimental) - Eğlenceli, sosyal ve spontan kişilerdir. Ancak, bazen kararsızlık gösterebilirler ve başkalarının düşüncelerine fazla önem verebilirler.
ENFP: E- A+ S+ (Phlegmatic) - Yenilikçi, hayalperest ve diğer insanlarla bağlantı kurabilen kişilerdir. Ancak, bazen gerçekçilikten uzaklaşabilirler ve planlama becerileri düşük olabilir.
ENTP: E- A+ S- (Choleric) - Yaratıcı, açık fikirli ve problemleri çözmeye yönelik yaklaşımları olan kişilerdir. Ancak, bazen detaylara takılıp büyük resmi kaçırabilirler ve sosyal becerileri düşük olabilir.
ESTJ: E+ A- S- (Amorphous) - Pratik, kararlı ve hedef odaklı kişilerdir. Ancak, bazen diğer insanların görüşlerine kapalı olabilirler ve yeniliklere karşı direnç gösterebilirler.
ESFJ: E+ A- S+ (Passionate) - Sıcakkanlı, yardımsever ve duygusal olarak diğer insanlarla bağlantı kurabilen kişilerdir. Ancak, bazen kendi ihtiyaçlarına fazla odaklanamayabilirler ve eleştiriye karşı hassas olabilirler.
ENFJ: E+ A+ S+ (Passionate) - İnsanlarla bağlantı kurmaktan zevk alan, empatik ve liderlik özellikleri olan kişilerdir. Ancak, bazen kendilerini başkalarına fazla adamak ve özgür iradelerini kaybetmek eğiliminde olabilirler.
ENTJ: E+ A+ S- (Amorphous) - Kararlı, liderlik özellikleri olan ve hedef odaklı kişilerdir. Ancak, bazen başkalarının duygularına fazla önem vermedikleri için eleştirilebilirler ve detaylara takılıp büyük resmi kaçırabilirler.
Duygusal Değer (+)
Yüksek değer olası MBTI tipleri - ENFJ, INFJ, ENFP, INFP, ESFJ
Düşük değer olası MBTI tipleri - ISTJ, ESTJ, ISTP, ESTP, INTJ
Algısal Değer (-)
Yüksek değer olası MBTI tipleri - INTP, ENTP, INTJ, ENTJ, ISTP
Düşük değer olası MBTI tipleri - ISFP, ESFP, ISFJ, ESFJ, INFP
Hareketli Değer (+/-)
Yüksek değer olası MBTI tipleri - ESFP, ESTP, ENFP, ENTP, ESTJ
Düşük değer olası MBTI tipleri - ISTJ, ISFJ, INFJ, INTP, INTJ
Umarım bu bilgiler Heymans Küpü modeli hakkında daha iyi bir anlayış sağlamıştır. Ancak unutulmamalıdır ki kişilik tipleri oldukça kompleks ve herkesin farklı bir kombinasyonu olabilir. Bu sadece bir başlangıç noktasıdır ve bir kişinin gerçek kişilik tipini belirlemek için daha fazla çalışma gereklidir.